ارتودنسی لینگوال درمانی است که نسبت به سایر روشهای جایگزین دندان جدیدتر است و مانند هر کار تخصصی دیگری مزیتهای زیادی دارد، بنابراین میتوان گفت، تحول بزرگی را در زمینه دهان و دندان ایجاد کرده است. ارتودنسی شامل دو مرحله مجزا بوده که قسمتی از آن مربوط به جراحیهایی است که روی استخوان فک انجام میشود و بخش دیگر سازوکارهای پروتز و روکشهای دندانی را تشکیل میدهد. در خصوص ناهنجاری های فک باید بگویم، زمانی نتیجه مطلوب حاصل میشود که به صورت حرفهای و تخصصی انجام شود. یعنی هر فردی که آموزشهای کافی در یک زمینه دیده، باید اقدام به انجام این درمان کند. از طرف دیگر این آموزشها تنها در دورههای تخصصی داده میشود. یعنی با وجود اینکه در کریکولوم آموزشی دورههای عمومی به تازگی آموزش ایمپلنت گنجانده شده است، ولی،هنوز ارتودنسی به صورت تخصصی آموزش داده نمیشود، چراکه اجرایی شدن آن امکانات زیادی میطلبد. بسیاری از موسسات جانبی، شرکتها و انجمنهای علمی اقدام به آموزش افراد در زمینه ارتودنسی کردهاند، نتایج آموزشهای اینچنینی باید پایش شود. خیلی مهم است که محصول آموزشها چگونه باشد. درمان ایمپلنت را میتوان با توجه به سختی کار به چند نوع تقسیم کرد:
درمانهای ساده که توسط دندانپزشک عمومی قابل انجام است،
اما درمانهای متوسط و پیشرفتهتر نیز وجود دارد که در مورد آنها باید دقت بیشتری صورت گیرد، چراکه در این مراحل نیاز به انجام درمانهای پیشرفته استخوانی در فک و سپس جاسازی پایه ایمپلنت می باشد.
لذا وجود نگرانی درخصوص اینکه عمل ارتودنسی با موفقیت انجام میشود یا نه؟ بستگی به درجه سختی کارو پیشرفته بودن آن و شرایط بیمار و مهارت پزشک دارد. اینکه عمل ایمپلنت توسط چه کسی انجام میشود، بسیار مهم است، لذا انجام کارهای تخصصی و تهاجمی در زمینه ناهنجاری های فک و صورت باید بهوسیله متخصصان انجام شود. نگرانیها از آنجایی آغاز میشود که بسیاری از اینگونه عملها نیاز به اقدامات تهاجمی دارند.
آیا تبلیغات کاذب میتواند آسیبزا باشد؟حجم زیادی از مشکلاتی که دراین خصوص پدید میآید، مربوط به این است که بسیاری از مردم فریب تبلیغات و اساماسهایی را که دریافت میکنند میخورند. کتابچههایی درب منازل ارسال میشود که تبلیغات انواع و اقسام خدمات نزدیک محل سکونت افراد در آن درج شده است. دراین کتابچهها از تبلیغ قالیشویی گرفته تا مطب پزشکان و جراحی زیبایی و ارتودنسی دیده میشود. این تبلیغات بدون نظارت کافی در جریان است و مردم نیز به دلیل عدم آگاهی اعتماد میکنند. شاید بعضی از آنها دارای اعتبار باشند، اما جستوجو از طرق صحیح و بر پایه علمی قابل اطمینانتر است.به عنوان مثال در برخی از این تبلیغات همکاران دندان پزشک عمومی از واژه ایمپلنتولوژیست یا متخصص ارتودنسی استفاده می کنند. در صورتیکه واژه ایمپلنتولوژیست نادرست بوده و تخصصی به نام تخصص ارتودنسی نداریم! متخصصان مرتبط با این رشته سه گروه هستند؛ جراحی دهان و فکوصورت، متخصصان رشته پریودنتولوژی یا جراحی لثه و متخصصان رشته پروتز. چنانچه دندانپزشکان جزو این سه رشته باشند، ایمپلنتولوژیست محسوب میشوند. بنابراین بهکاربرد واژه ایمپلنتولوژیست جای شبهه دارد!
متاسفانه گاهی عدهای از همکاران بهوسیله شرکتهایی که واردکننده ایمپلنت می باشند، آموزشهای کوتاهمدت دیده و گواهینامه دریافت میکنند و چنانچه محصولات شرکت از کشور آلمان باشد، گواهینامه صادره را از آلمان ثبت میکنند. با این روش محصولات شرکت آنها نیز بهخوبی فروش میرود، اما وقتی نوشته میشود، دارای گواهینامه از کشور آلمان، خواننده مطلب تصور میکند، این پزشک دورههای تخصصی را در دانشگاههای معتبر کشور آلمان آموزش دیده و همانجا مدرک گرفته و سپس به ایران بازگشته است. اینگونه موارد همان مسیرهایی است که نگرانی را ایجاد کرده و موجب سلب اعتماد مردم میشود. نظارتها باید دراین زمینه بیشتر شود. وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی کشور و هم انجمنهای مربوطه باید نظارت و پایش بیشتری را اتخاذ کنند.
فرشاد اکبرنژاد از محققان طرح با تاکید بر اینکه این خمیردندان با استفاده پروپولیس (propolis) یا بره موم تولید شده است، گفت: بره موم مادهای شبیه موم و از تولیدات کمتر شناخته شده زنبور عسل است که قویترین سد دفاعی زنبور در برابر عوامل عفونی و مهاجم به کندو است.
وی ادامه داد: در ابتدای این تحقیقات از این ماده محلولی برای درمان زخمها و آفت دهانی تولید کردیم و در ادامه این مطالعات متوجه خواص ضد پلاک دندان بره موم شدیم؛ بر این اساس اقدام به تولید خمیردندان از این ماده کردیم.
این محقق یادآور شد: تستهای مربوط به این خمیردندان در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شد، ضمن آن که یک پایاننامه با این موضوع در این دانشگاه اجرایی شده است و در تستهای بالینی انجام شده خواص درمانی آفت دهانی این خمیردندان اثبات شد.
وی به خواص خمیردندان تولید شده با استفاده از پروپولیس اشاره و اظهار کرد: خمیردندان تولید شده دارای خواص ضد باکتریایی، ترمیم کنندگی و موثر برای لثههای حساس است؛ ضمن آن که خواص درمانی برای آفتهای دهانی دارد.
اکبرنژاد پایه این خمیردندان را ماده بره موم ذکر کرد و ادامه داد: علاوه بر آن از شیرین بیان، اکالیپتوس و برخی از ترکیبات گیاهی استفاده شده است.
درمان های طبیعی آفت دهان
وی با بیان اینکه خمیردندانها را نمیتوان بر پایه بره موم خالص تولید کرد، گفت: در هر سال زنبور عسل تنها 250 گرم بره موم تولید میکند، از این رو در این مطالعات بیشتر از شیره گیاهان دارویی استفاده کردهایم.
به گفته وی، این محصول به تولید صنعتی رسیده و وارد بازار شده است.
این محقق تولید اسپری دهان از پروپولیس خالص را از دیگر دستاوردهای این مطالعات نام برد و یادآور شد: این اسپری با استفاده از بره موم خالص و بر پایه آب تولیده شده است.
وی با بیان اینکه اسپریهای دهانی و دهان شویههای موجود در بازار بر پایه الکل و کلرهگزیدین است، گفت: این دهان شویهها طعم بدی دارند، ولی اسپری تولید شده در این زمینه طعم 9 گرم نمک در آب را دارد و به دلیل استفاده از عصاره درخت بید، ترش مزه است.
به گفته وی، این اسپری به تولید نیمهصنعتی رسیده است و برای مبتلایان به آفت دهانی تجویز میشود.
این محقق در ادامه با اشاره به مشکلات تامین ماده اولیه خمیردندان تولید شده خاطرنشان کرد: در ابتدای این تحقیقات، بره موم مورد نیاز از زنبورداران اصفهانی خریداری میشد، در حالی که تا قبل از آن این ماده به دور ریخته میشد و در حال حاضر قیمت این ماده 6 برابر شده است.
اکبرنژاد دلیل این افزایش قیمت را خریداری این ماده توسط شرکتهای خارجی دانست و یادآور شد: در سالهای اخیر شرکتهای چینی و ترکیهای به طور ناهنجاری به دنبال خرید بره موم از زنبورداران ایرانی هستند و درمقابل، آنها ژل رویال مصنوعی بیکیفیت را به عنوان بره موم به کشور وارد کردهاند.
استفاده از قطره های گیاهی مثل عصاره گیاه میخک که باید به طور مستقیم روی حفره پوسیدگی دندان ریخته شود. وقتی که دراز می کشیم فشار رگ ها مقداری افزایش پیدا می کند همین امر باعث می شود که عروقی هم که در ناحیه اتاق پالپ وجود دارد فشارشان افزایش پیدا کرده و فشار داخلی پالپ دندان باز هم افزایش پیدا کرده و دندان درد هم به همان نسبت افزایش پیدا کند. دندان درد از آن دردهایی است که واقعاً تحملش سخت است؛ به خصوص که شب ها خواب و آرامش را از انسان سلب کند.
به نظر شما چه کارهای دیگری برای تسکین دندان درد می توان کرد؟ در ابتدا به این سوال پاسخ می دهیم که: چرا دندان درد در شب ها بیشتر است؟ شب ها با توجه به این که معمولاً در حالت دراز کش هستیم، فشار ناحیه سر افزایش پیدا می کند. یعنی وقتی در حالت ایستاده هستیم فشاری در رگ ها وجود دارد و وقتی که دراز می کشیم فشار رگ ها مقداری افزایش پیدا می کند همین امر باعث می شود که عروقی هم که در ناحیه اتاق پالپ وجود دارد فشارشان افزایش پیدا کرده و فشار داخلی پالپ دندان باز هم افزایش پیدا کرده و دندان درد هم به همان نسبت افزایش پیدا کند. راهکارهایی ساده برای تسکین دندان درد شبانه برای همین است که بیماری که دندان درد دارد شب ها بلند می شود و برای خودش قدم می زند تاصبح شود. چون تا قصد خواب کند دردها تشدید می شود و وقتی قدم می زند چون سرپا می ایستد درد کاهش پیدا می کند. در این زمینه به سراغ متخصص ارتودنسی رفتیم. وی در مود دندان درد و راهکارهای ساده برای رهایی از این درد می گوید اگر دندان هنگام خواب به شدت درد بگیرد، نشانه این است که دندان از قبل پوسیدگی داشته و عصب باز شده. وی در ادامه تاکید می کند که آرام کردن این درد تنها با مراجعه به پزشک و عصب کشی کامل امکان پذیر است ولی با رعایت نکات زیر می توان درد را کاهش داد. 1- از خوردن غذا یا نوشیدن مایعات گرم جدا پرهیز کنید. 2- با استفاده از کمپرس سرد از روی صورت و در ناحیه درد، درد دندان کمتر می شود و هر چه کمپرس بیشتر باشد، نتیجه بهتری دارد. 3-شست و شوی داخل دهان با آب نمک سرد . 4- استفاده از قطره های گیاهی مثل عصاره گیاه میخک که باید به طور مستقیم روی حفره پوسیدگی دندان ریخته شود. 5-استفاده از مسکن های ضد التهاب مانند: ژلوفن یا مسکن های قوی مانند استامینوفن کدئین. یادمان باشد در هنگام خواب باید حتما زیر سر بلند باشد، اگر بالشت کاملا تخت باشد، خونرسانی در سر بیشتر می شود و درد دندان افزایش می یابد.
بهداشت ارتودنسی
بهداشت حین درمان ارتودنسی اهمیت بسیار زیادی دارد و رعایت نکردن موارد بهداشت در حین درمان و مرتب کردن دندان ممکن است باعث بروز مشکلات زیادی از جمله تجمع پلاک های میکروبی دندان ها ، پوسیدگی دندان و مشکلات لثه ای شود. برای همین به افراد تحت درمان ارتودنسی گفته می شود حداکثر بهداشت را در این دوره رعایت کنند و تا روزی چهار بار مسواک بزنند. و همینطور ، استفاده از دهانشویه ها و نخ دندان نیز لازم است .
طریقه صحیح مسواک زدن از زبان متخصص ارتودنسی
در حین درمان ارتودنسی بهتر است از روش چهار مرحله ای زیر برای مسواک زدن استفاده کنید.
مرحله اول : بهداشت ارتودنسی
مسواک را با زاویه 45 درجه نسبت به لثه قرار دهید و به آرامی با حرکات چرخشی روی براکت و دندان را بشوئید. از فشار بیش از حد خود داری نمایید و سعی نمایید کل فرایند مسواک زدن با احتیاط همراه باشد.
مرحله دوم :
بهداشت ارتودنسی – مسواک زدن ارتودنسی یک بار هم با زاویه 135 درجه مسواک را روی لثه قرار دهید و باز به آرامی به حرکات دورانی کوتاه مسواک بزنید. حرکت مسواک در دو مرحله اول کوتاه و دورانی و با آرامش همراه باشد تا از وارد آوردن صدمه به ارتودنسی جلوگیری شود. توجه شود که تمامی سطوح به خوبی تمیز شده باشد.
مرحله سوم :
بهداشت ارتودنسی – مسواک زدن ارتودنسی ثابت هر سه سطح بیرونی ، درونی و سطح جونده دندان را به آرامی مسواک بزنید.
مرحله چهارم :
بهداشت ارتودنسی – مسواک زدن ارتودنسی متحرک با نوک مسواک داخل دندان های جلویی را به آرامی مسواک بزنید.
در تمامی مراحل مسواک مراقب لوازم ارتودنسی باشید و ار وارد آوردن فشار زیاد اجتناب نمایید. ممکن است در روز های اول مسواک زدن همراه با کمی خونریزی لثه باشد که به خاطر حساس بودن لثه اتفاق می افتد و مشکلی نیست و بعد از مدتی به حال عادی برخواهد گشت.
درمان ارتودنسی ممکن است بین یک تا سه سال طول بکشد و در این مدت بیمار باید همکاری لازم را با پزشک در زمینه امور درمانی انجام دهد تا هم طول دوره درمان کم تر شود و هم درمان ارتودنسی به بهترین شکل صورت گیرد. نکاتی در زمینه مراقبت های همزمان درمان ارتودنسی که لازم است بدانید در زیر بیان شده است.
توصیه های حین درمان ارتودنسی
اجتناب از بعضی غذا ها
غذا هایی مثل چیپس ، آدامس و پاپ کرن نباید در زمانی که تحت درمان ارتودنسی هستید استفاده شود. هر چند دست کشیدن از این قبیل مواد ممکن است مشکل باشد ولی برای داشتن دندان های صاف و سالم در انتهای درمان درمان ضروری است و می تواند حتی باعث کاهش دوره درمان ارتودنسی نیز شود.
سایر غذا هایی که باید اجتناب شوند :
غذاهای چسبنده و آنهایی که باید زیاد جویده شوند مانند آدامس و تافی شکلاتی و سوهان و ….
غذاهای خشک مانند دانه های سفت ، آب نبات ها ، یا غذا های یخ زده سفت شده و چیپس
غذا هایی که باید گاز زده شوند نیز مناسب ارتودنسی نیستند مانند سیب ، هویج و ذرت…بهتر است این نوع میوه ها تکه تکه شده بعد مورد استفاده قرار گیرند.
احساس شل شدن دندان
در روزهای اول درمان ارتودنسی ممکن است دندانهایتان کمی شل شود. پس از درمان ارتودنسی این امر طبیعی است و دلیل آن تطابق دندان ها با وضعیت جدیدشان است.
شل شدن براکت های ارتودنسی
در صورتی که احساس کردید براکت یا سیم ارتودنسی شل شده است به مطب دکتر مراجعه نمایید تا وضعیت آن را به حال نرمال برگرداند.
مراقبت ویژه از براکت ها و سیم های ارتودنسی
در طول دوره درمان ضرورت دارد که خیلی از وضعیت براکت ها محافظت کنید. شکسته شدن این براکت ها ممکن است باعث افزایش طول دوره درمان شما شود. تنها راهی که موجب می شود درمان موفق و دندان های صاف داشته باشید توجه به این نکته است که دندان ها باید در محل مناسب که توجه پزشک با براکت ها محکم شده اند باشند پس همیشه آنها را چک کنید.