چرا و چه مدت باید از پلاک متحرک استفاده شود؟

دندان های انسان بر روی استخوان های فک قرار دارند. هنگامی که فرد از روش های درمان ارتودنسی ثابت دندان استفاده می کند، دندان ها با فشار (از طریق بریس ها و سیم ها یا تراز کننده ها) به سمت موقعیت جدید حرکت داده می شوند. به منظور حرکت دادن دندان ها به موقعیت جدید، لازم است استخوان در یک طرف دندان برداشته شده یا نرم شود (به این شرایط در اصلاح وا جذب گفته می شود). به این ترتیب اگر یک دندان از جلوی دهان حرکت داده و به سمت عقب برده شود، استخوان پشت دندان محو شده یا در اصطلاح تخصصی وا جذب می شود.

هنگامی که دندان در موقعیت جدید قرار گرفت، استخوان جدید اطراف دندان را احاطه کرده و به تثبیت دندان در محل جدید کمک موثر می نماید. این فرآیند تشکیل استخوان جدید در اطراف دندان معمولاً به ۹ تا ۱۲ ماه زمان نیاز دارد.

در طول این دوره، لازم است بیمار از ارتودنسی متحرک برای تثبیت دندان ها در محل جدید تا زمان تشکیل استخوان جدید در اطراف دندان استفاده نماید. بنابراین، لازم است بیمار به مدت ۱۲ ماه از ارتودنسی متحرک بطور منظم استفاده کند. با این وجود هنوز ممکن است بعضی افراد نیاز به استفاده از این پلاک ارتودنسی متحرک پس از گذشت ۱۲ ماه از تکمیل دوره درمان خود داشته باشند. این شرایط به بیولوژی دندان بیمار بستگی داشته و علت آن در ادامه توضیح داده خواهد شد.

پس از ۱۲ ماه استفاده مداوم از ارتودنسی متحرک، اغلب به بیمار پیشنهاد می شود از این پلاک ها در طول شب برای ۳ تا ۵ مرتبه در هفته برای تمام مدت عمر استفاده کند. علت پیشنهاد انجام این کار به بیمار به خاطر اینست که با استفاده از این پلاک ها فرآیند انتقال و جابجایی دندان ها به سمت جلو و عقب با افزایش سن متوقف شده یا آهسته می شود.

این حرکت به آهستگی اتفاق افتاده و معمولاً در طول ده ها سال در فرد بیمار مشاهده می گردد. به هر حال، با استفاده مداوم و مستمر پلاک های متحرک، امکان جلوگیری یا آهسته کردن این فرآیند وجود دارد.

انواع ارتودنسی متحرک

ارتودنسی متحرک هاولی: این نوع پلاک ها متحرک بوده و به دندان ها قفل می شوند. این پلاک ها از ماده پلاستیکی سخت برای پوشاندن سطح داخلی دندان ها و نیز یک سیم در جلوی دندان ها برای نگه داشتن دندان در محل تشکیل شده اند. استفاده از این پلاک ها معمولاً برای بیمارانی توصیه می شود که در طول ارتودنسی فک آنها گشاد شده باشد. این نوع پلاک بسیار با دوام است.

 
ارتودنسی متحرک وکیوفرم: پلاک های متحرک وکیوفرم یا «نامرئی» پلاک هایی هستند که تمام دندان ها را با یک پلاستیک شفاف می پوشانند. به این علت به این نوع پلاک ها وکیوفرم گفته می شود که در هنگام ساخت آنها از یک سیستم وکیوم برای مکش پلاستیک به قالب دندان ها استفاده می شود. این نوع پلاک ها از بهترین ابزارهای قابل استفاده برای بستن فضای بین دندان ها هستند و برای اهداف زیبایی مناسب می باشند. به خاطر پلاستیک نازک و زیبای بکار رفته در این پلاک ها، سرعت از بین رفتن این پلاک ها در مقایسه با سایر پلاک ها بیشتر است و لازم است بیمار به دفعات بیشتر این پلاک ها را جایگزین نماید. در اصطلاح به این نوع پلاک ها «ارتوتان» گفته می شود

 
ارتودنسی ثابت/ دائمی: پلاک های ثابت یا دائمی از سیم های سفارشی که در پشت دندان های جلو قرار می گیرند، تشکیل می شوند. پلاک های ارتودنسی ثابت در مقایسه با سایر پلاک ها کوچکتر هستند. در این حالت از سیم برای نگه داشتن پلاک بر روی سطح دندان استفاده شده و اتصال آنها به دندان با یک چسب کامپوزیت مخصوص امکان پذیر می شود. به این ترتیب ساختار دندان به هیچ وجه آسیب نمی بیند.

این نوع پلاک ها برای حفظ موقعیت دندان های پیشین در پایان دوره درمان عالی هستند. در این حالت بیمار می بایست در مسواک زدن با مسواک مخصوص ارتودنسی و کشیدن نخ بین دندان ها دقت زیاد نماید تا به این ترتیب از ایجاد مشکلات بعدی برای دندان ها پیشگیری شود.

نحوه استفاده و مراقبت از ارتودنسی متحرک

در هنگام استفاده از ارتودنسی متحرک به نکات زیر توجه داشته باشید:

•    پلاک دندان را در طول مدت ۲۴ ساعت شبانه روز به غیر از زمان خوردن غذا، مسواک زدن دندان ها با مسواک ارتودنسی، و انجام فعالیت های ورزشی دارای تماس مستقیم استفاده نمایید. در هنگام شنا کردن نیز نباید از پلاک استفاده شود!

•    هنگامی که پلاک در دهان قرار ندارد، لازم است آن را در محل مناسب نگهداری کنید. هیچ گاه پلاک را در دستمال یا حوله کاغذی نپیچید یا آن را در جیب خود قرار ندهید. پلاک دندان بسیار شکننده است و قیمت آن به نسبت گران می باشد.

•    پلاک دندان را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید، زیرا کودکان و حیوانات خانگی فکر می کنند پلاک دندان اسباب بازی است. در واقع بسیاری از بیماران با مشکل خراب شدن پلاک دندان توسط سگ ها یا گربه های خانگی خود مواجه می شوند. این حیوانات به بوی پلاک حساس بوده و به طرف آن جذب می شوند. در صورتی که پلاک دچار شکستگی شده، گم شده یا خم گردد، لطفاً با مطب دندان پزشک یا متخصص ارتودنسی خود در طول ساعت های کار تماس گرفته و برای ملاقات با وی وقت بگیرید.

•    در هنگام مسواک زدن دندان ها، سعی کنید پلاک های دندان را با مسواک و خمیر دندان شستشو دهید. هیچ گاه از آب گرم یا آب جوش برای تمیز کردن پلاک دندان استفاده نکنید. انجام این کار می تواند باعث وارد شدن آسیب به پلاک شده و قرارگیری مناسب پلاک در دهان شما را تحت تاثیر قرار دهد.

•    هفته ای یک بار (یا در زمان های لازم) پلاک دندان را در محلول تمیز کننده غوطه ور نمایید. انجام این کار می تواند باعث پاک شدن جرم و آلودگی از روی پلاک شود. علاوه بر این برای این کار می توان از سرکه سفید نیز استفاده کرد. در واقع سرکه سفید می تواند عملکردی شبیه به محلول های تمیز کننده داشته و ارزان تر نیز باشد. دستور العمل های ارائه شده بر روی جعبه پلاک را به دقت رعایت کرده و از دهان شویه با آب یا محلول شستشوی دهان در این رابطه استفاده نمایید. توجه داشته باشید محلول های تمیز کننده و سرکه مزه مناسبی برای استفاده به عنوان دهان شویه ندارند.

•    برای دو یا سه روز اول استفاده از پلاک، احتمالاً بیمار با ترشح بیش از حد بزاق دهان مواجه می شود. هنگامی که دهان وضعیت خود را با شرایط پلاک تطبیق داد، ترشح بزاق به حالت باز خواهد گشت. وضعیت صحبت کردن فرد نیز پس از گذشت دو یا سه روز حالت عادی پیدا خواهد کرد. خواندن مطالب با صدای بلند برای خود می تواند به تسریع فرآیند عادی شدن صحبت کردن شما کمک موثر نماید.

•    لطفاً برای خارج کردن و جایگزین کردن ارتودنسی متحرک دهان به نکات و راهنمایی های پزشک معالج خود توجه نمایید. از بازی کردن با پلاک در دهان یا خارج کردن آن از محل خود خودداری نمایید. انجام این کار می تواند به تدریج باعث خراب شدن پلاک یا شکستن آن شود.

•    ارتودنسی متحرک را در هنگام غذا خوردن از دهان خارج کنید.

•    به خاطر داشته باشید قبل از مسواک زدن پلاک را از دهان خارج کنید و قبل از باز گرداندن ارتودنسی متحرک به دهان نیز مسواک بزنید.

•    در صورتی که با مشکل در صحبت کردن هنگام استفاده از بریس مواجه شدید، فقط سعی کنید با تمرین کردن این مشکل را بر طرف نمایید! به این منظور می توانید با صدای بلند با تلفن صحبت کرده یا برای خود با صدای بلند در هنگام استفاده از پلاک آواز بخوانید!

•    مراقب ارتودنسی متحرک خود باشید، زیرا پلاک به سادگی شکسته می شود. در صورتی که پلاک بطور تصادفی شکسته شد، با پزشک در این رابطه تماس بگیرید.

•    در صورتی که تصور می کنید پلاک دندان شما نیاز به اصلاح دارد، با متخصص ارتودنسی ملاقات کرده و هیچ گاه خودتان پلاک را دستکاری نکنید.

•    همواره پلاک خود را در هنگام ملاقات با متخصص ارتودنسی به همراه داشته باشید.

•    در هنگام شنا کردن پلاک خود را از دهان خارج کنید.

•    پلاک خود را در آب جوش یا گرم برای تمیز کردن قرار ندهید. انجام این کار می تواند باعث ذوب شدن پلاک شود! علاوه بر این، پلاک خود را از داشبورد گرم اتومبیل دور نگه دارید.