بریس های ارتودنسی دیمون از فلز مشابه مورد استفاده در تولید بریس های فلزی سنتی ساخته می شود. به هر حال، بریس های دایمون نیازی به استفاده از الاستیک ندارند و به این ترتیب تعداد جلسات درمانی کمتر و نیز سایش کمتر در نتیجه استفاده از آنها بر روی دندان ایجاد می شود. ارتودنسی دیمون از فلز، سرامیک، یا براکت هایی شفاف ساخته می شود. این بریس ها اندازه ای مشابه بریس های فلزی دارند، اما در آنها از گیره های مخصوص برای کمک به نگه داشتن سیم های ارتودنسی جهت هدایتت دهان ها به محل صحیح استفاده می شود. این گیره ها به کاهش فشار وارد شده به دندان کمک کرده و به خاطر عدم نیاز به الاستیک یا جایگزینی آن، نیاز کمتری به اصلاحح دارند.
ارتودنسی نامرئی یک مجموعه از سینی های (تری) نامرئی، متحرک و راحت اکریلیک است که دندان ها را مشابه بریس ها صاف می کند. این نوع سینی ها نه تنها نامرئی هستند، بلکه متحرک نیز می باشند و به همین خاطر بیمار می تواند در طول دوره درمان به راحتی غذا خورده و نوشیدنی مصرف نماید و نیز مسواک زدن و نخ دندان کشیدن نیزز برای بیمار راحت تر است. استفاده از این نوع تراز کننده ها ساده و راحت است و به علت عدم استفاده از فلز، باعث ایجاد سایش در داخل دهان در طول دوره درمان نمی شوند.
بریس های زبانی پشت دندان ها مخفی شده (ارتودنسی لینگوال) و به همین خاطر در هنگام لبخند زدن «نامرئی» هستند. بریس های ارتودنسی لینگوال به صورت ۱۰۰۰% سفارشی و با توجه به شکل دندان های بیمار و از فلز ساخته می شوند. این نوع بریس ها یک انتخاب مناسب برای ورزشکاران، مدل ها، بازیگران، نوازندگان آلات موسیقی که ابزارهای بادی می نوازند، و نیز افراد حرفه ای بزرگسال هستند.
درمان ارتودنسی معمولاً به ۶ تا ۳۰ ماه زمان با توجه به سن فرد، شدت مشکلات دندان، و روش درمانی مورد استفاده نیاز دارد.
تنها دندان پزشک یا متخصص ارتودنسی می تواند سودمندی استفاده از روش های ارتودنسی را برای بیمار مشخص کند. در این حالت بر اساس ابزارهای تشخیص مشکل و نیز دریافت سابقه کامل پزشکی و دندانی بیمار، انجام معاینات کلینیکی، مدل های ساخته شده از دندان ها، و عکس برداری رادیولوژی، دندان پزشک یا متخصص ارتودنسی می تواند استفاده از روش های درمانی ارتودنسی را به بیمار پیشنهاد کرده و از یک برنامه درمانی مناسب برای رفع مشکل وی استفاده نماید. توجه به عادات غلط و رفع آنها درر پیشگیری و درمان موثر می باشد ، مکیدن انگشت در کودکان به عنوان شایعترین عادت، در صورت آنان اثرات ناخواستهای میگذارد که باعث عدم رویش دندانهای جلو و چرخش هر دو فک میشود.
همانطور که ارتودنسی می تواند وضعیت دندان ها را اصلاح کند، جراحی ارتودنسی (که به عنوان جراحی ارتوگناتیک نیز شناخته می شود) نیز می تواند وضعیت مشکلات فک بیمار را اصلاح کرده و توانایی وی برای جویدن، صحبت کردن و تنفس را بهبود بخشید و ظاهر اجزای صورت فرد را زیباتر نماید.
متخصص ارتودنسی از جراحی ارتودنسی برای بیمارانی استفاده می کند که فک آنها هنوز بطور کامل رشد نکرده و وضعیت گاز گرفتن دندان های آنها نامناسب بوده و باا مشکلات زیبایی در صورت خود مواجه هستند. فرآیند رشد فک معمولاً در سن ۱۶ سالگی برای دختران و در سن ۱۸ سالگی برای پسران کامل می شود. قبل از عمل جراحیی فک می بایست رشد اجزای آن کامل شده باشد. به هر حال، حرکت دادن دندان ها قبل از عمل جراحی را می توان یک تا دو سال قبل از رسیدن به این سنین شروع کرد.
در طول عمل جراحی ارتودنسی دندان که معمولاً ۶ تا ۱۸۸ ماه طول می کشد، لازم است بیمار از بریس استفاده کرده و بطور منظم با متخصص ارتودنسی برای اصلاح وضعیتت بریس ها ملاقات کند. با حرکت کردن دندان ها با استفاده از بریس، ممکن است بیمار تصور کند وضعیت گاز گرفتن دندان های وی به جای بهتر شدن، بدتر شده است. به هرر حال، هنگامی که وضعیت فک در موقعیت مناسب پس از عمل جراحی ارتوگناتیک قرار گرفت، دندان های بیمار نیز در موقعیت مناسب قرار گرفته و مشکل بیمار بر طرف می شود.
این عمل جراحی در بیمارستان و توسط یک جراح دهان بر روی فک پایین انجام می شود. به این منظور، استخوان فک پشت دندان ها جدا شده و دندان ها به سمت جلو یا عقب با توجه به نیاز درمانی بیمار حرکت داده می شود. در صورتی که این عمل جراحی بر روی فک بالا انجام شود، موقعیت فک بیمار ممکن است به جلو یا عقب حرکت داده شود یا اینکه فک به سمت بالا یا پایین هدایت می شود. پس از گذشت مدت زمان لازم برای بهبود بیمار (در حدود چهار تا هشت هفته)، متخصص ارتودنسی وضعیت گاز گرفتن دندانن ها به دقت تنظیم می کند. در اکثر موارد، بریس ها با گذشت ۶ تا ۱۲ ماه بعد از عمل جراحی برداشته می شوند. پس از برداشتن بریس، لازم است بیمار از پلاک ارتودنسی متحرک برای حفظ نتایج این روش درمانی استفاده نماید.
امروزه انواع مختلفی از ابزارها شامل ابزارهای ثابت و متحرک برای کمک به حرکت دادن دندان ها، بازآموزی عضلات و تاثیر بر فرآیند رشد فک ها مورد استفاده قرار می گیرند. عملکرد این ابزارها با وارد کردن فشار آرام به دندان ها و فک ها می باشد. همچنین موثرترین روش ارتودنسی برای بیمار با توجه به میزان مشکل وی مشخص می شود.
برخی از روش های ارتودنسی نیازمند نصب لوازمی بر روی دندان بطور ثابت هستند که به این روش خاص ارتودنسی در اصطلاح «ارتودنسی ثابت» گفته می شود. در مواردی نیز ارتودنسی به این صورت است که بیمار می تواند وسیله ارتودنسی را که پلاک متحرک است از دهان خود خارج کند. به این نوع ارتودنسی در اصطلاح «ارتودنسی متحرک» گفته می شود.
فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی میتواند تعیین کند که آیا انجام ارتودنسی بزرگسالان و ارتودنسی کودکان مفید هست یا خیر. متخصص بر پایه ابزار تشخیصی، شامل شرح حال کامل پزشکی و پرونده دندانپزشکی فرد، معاینه بالینی، قالب گرفتن از دندانها و عکسها و رادیوگرافیهای مخصوص ـ تصمیم نهایی خود در مورد سودمند بودن ارتودنسی را اتخاذ میکند و برنامه درمانی مناسب با شرایط بیمار را طرحریزی میکند. در صورت مواجهه با هر یک از موارد زیر، شما نیز میتوانید برای ارتودنسی یا سیم کشی دندان خود اقدام کنید:
از درمان ارتودنسی دندان کودکان خُردسال با اصطلاح ارتودنسی پیشگیری یاد میشود. مداخله گاهی بسیار زود از سن 6 یا 7 سالگی(سن ارتودنسی) شروع میشود، چون در این سن، دندانها و فک همچنان در حال رشداند و بنابراین بهتر میتوان عارضههایی چون نامرتبی دندانها را اصلاح نمود. پیش از درآمدن دندانهای دائمی، میتوان کاری کرد تا آنها در موقعیتی بهتر لثه را بشکافند و از آن بیرون بزنند. برای مثال، قوس دندانی معمولاً به اندازه کافی بزرگ نیست تا تمام دندانها را دربربگیرد؛ مداخله زودهنگام از این نکته بهره میگیرد که فک کودک همچنان در حال رشد است و با استفاده از وسیلهای به نام بسط دهندهی کام، قوس دندانی فوقانی کودک را بزرگتر میکند. زمانی که قوس به اندازه مناسب برسد، احتمال این که دندانهای دائمی در موقعیت بهتری دربیایند نیز بالاتر میرود. درمانهای بیشتر معمولاً در سنین بالاتر مورد نیاز خواهد بود، اما بدون شک گستردگی و طول درمان کوتاهتری خواهد داشت.
شایان ذکر است که کودکانی که ارتودنسی دندان پیشگیری برایشان انجام میشود عموماً مجبور خواهند بود تا در آینده از بریس یا دیگر وسایل ارتودنسی استفاده کنند؛ اگرچه به لطف این درمان زودهنگام، درمان آتی سادهتر و کوتاهتر خواهد شد. از ارتودنسی پیشگیری معمولاً به عنوان درمان دو مرحلهای یاد میشود.
وقتی به اصل مطلب میرسید، در واقع با دو گونه اصلی ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک، مواجه میشوید. به احتمال زیاد تصورتان بر این خواهد بود که بریسهای موقتی (گونهای که به راحتی درآورده میشود) بهتر از گونههای ثابت هستند؛ اما بهتر است بدانید که هر دو نوع ثابت و ارتودنسی متحرک مزایا و معایب مختص به خود را دارند. تکنولوژی دندانپزشکی بریسهای دندانی جالبی را برایمان به ارمغان آورده است؛ گونههای متعدد ارتودنسی دندان فلزی تا ارتودنسی سرامیکی، همرنگ دندان تا شفاف؛ دیگر دورهی ترسیدن نوجوانان از ارتودنسی و تمسخر همسن و سالهایشان به پایان رسیده است. میتوان به جرأت گفت که بسیاری از نوجوانان مشتاق ارتودنسی کردن هستند چون بریس در دهان داشتن به منزله حق عبور آنان از دوران خردسالی قلمداد میشود. که با تقبل هزینه ارتودنسی ثابت میتوان دندان هایی صاف و مرتب داشت.در ادامه انواع گوناگون بریس را بررسی میکنیم. همچنین ارتودنسی مخفی یک نوع از ارتونسی ها می باشد که در ادامه به بحث آن می پردازیم.
ارتودنسی فلزی بیشترین رواج را دارند و تمام متخصصین ارتودنسی میتوانند ارتودنسی دندان فلزی را در اختیار مراجعین خود قرار دهند که از براکتهای چسبیده به هر دندان تشکیل میشود.
ارتودنسی سرامیکی به اندازه گونه فلزی مشخص نیست و تا حدی همرنگ دندان می شود به دلیل شفاف بودن براکت های آن، اما اندکی گرانتر و ضعیفتر است. در مجموع باید گفت که اتودنسی دندان سرامیکی ظاهری عالی دارند.
ارتودنسی پشت دندانی همانگونه که از نامش برمیآید به پشت دندان متصل میشود و بنابراین هنگام لبخند زدن جلب توجه نمیکند. هزینه این نوع ارتودنسی دندان بیشتر از بریسهای فلزی متعارف است، هرچند امتیازهای آن به خوبی این تفاوت را توجیه میکند.
ارتودنسی نامرئی واقعاً نامرئی است! صفحههای تنظیم کننده به صورت قالب ساخته شدهاند و میتوان آنها را برای شستن بریس و مسواک زدن دندانها و نخ دندان کشیدن به راحتی از دهان خارج کرد. در یک کلام میتوان گفت که ارتودنسی نامرئی در مقایسه با دیگر بریسها حکم کادیلاک را در میان دیگر ماشینها دارد، پس در انتخاب آن شک نکنید البته به شرطی که توان پرداخت سنگین هزینه ارتودنسی نامرئی را داشته باشید! بریس نامرئی در مجموع طرفداران بیشتری دارد، چون میتوان بدون در نظر گرفتن قیمت ارتودنسی نامرئی ، دندانها را منظم و ردیف کرد بدون آن که تمام اطرافیان از این موضوع باخبر شوند.
ارتودنسی یکی از مهمترین رشتههای تخصصی دندانپزشکی است. همچنین اولین تخصص معرفی شده در دندانپزشکی میباشد. کار ارتودنسی بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفت شدن نامناسب دندانهاست. این امر میتواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها یا دو فک نسبت به هم باشد یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. درمانهای ارتودنسی در کلینیک ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمانهای ارتوپدیک) متمرکز باشد و در پایان طرح لبخند زیبا را پیش رو داشته باشد. از جنبهٔ دیگر میتوان درمانهای ارتودنسی را به درمان با دستگاههای ثابت و متحرک و نامرئی تقسیم نمود، ارتودنسی لینگوال یکی از انواع ارتودنسی نامرئی است.
ارتودنسی لینگوال (زبانی) به پشت دندانها چسبانده می شوند و از اینرو نامرئی خواهد بود. نام این براکت ها برگرفته از کلمه لاتین ”لینگوا” به معنی زبان می باشد. این تکنیک بالاخص مناسب افراد بزرگسالی است که ضمن تمایل به بهبود ظاهر و عملکرد دندانها با ارتودنسی نمی خواهند دیگران از این درمان مطلع شوند. البته این براکت ها معمولا” برای حرکات دندانی مختصر توصیه می شوند.
ارتودنسی نامرئی دندان از مواد پلاستیک شفاف و سخت برای ردیف کردن دندان ها استفاده میکند. در این رابطه برای بیماران از انواع نسبتاً متفاوتی استفاده میشود. هر مجموعه از این ارتودنسی برای دو هفته قبل از جایگزینی آن با مجموعه جدید استفاده می گردد. ارتودنسی نامرئی از پلاستیک شفاف ساخته شده و به همین خاطر تقریباً غیر قابل رویت است. به این ترتیب اطرافیان بیمار اصلا متوجه نمیشود که وی از این درمان برای ردیف کردن دندانهای خود استفاده کرده است. این پلاستیک های شفاف در هر روز باید برای 22 تا 23 ساعت مورد استفاده قرار گیرد تا بهترین نتایج ممکن حاصل شود. این ارتودنسی را میتوان به راحتی برای غذا خوردن، نوشیدن، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از دهان خارج کرد. برای استفاده از این روش باید همه دندانهای دائمی رشد کرده باشد.
انواع روش های ارتودنسی نامرئی به شرح زیر می باشد که توضیح آن به توضیح ارتودنسی لینگوال پرداخته ایم:
ارتودنسی لینگوال (از سمت داخل دندانها)
ارنودنسی با روش CAT (بدون چسباندن براکت)
ارتودنسی با براکتهای سرامیکی
هنگام ارتودنسی براکتها و سیمهای موجود که عمدتا فلزی هستند به راحتی بر روی دندانها دیده میشوند و ظاهر آنها برای بعضی افراد ایجاد مشکل میکند، یکی از روشهایی که منجر به پنهان شدن کامل وسایل ارتودنسی از دیدگان میشود، قرار دادن آنها در سمت زبانی (لینگوال) است که به آن ارتودنسی لینگوال (زبانی) میگویند.
ارتودنسی لینگوال یا زبانی حدود 15 سال پیش برای اولین بار به علم ارتودنسی معرفی شد در آن سالها تصور میشد این روش بزودی ارتودنسی را دگرگون خواهد کرد و با پیشرفت روزافزون، جایگزین تمامی روشهای روتین ارتودنسی ثابت میشود. هدف از درمانهای روتین ارتودنسی ثابت، مرتب کردن کامل دندان هاست که به منظور زیبایی و ایجاد عملکرد مناسب سیستم دندانی فکی ارائه میشود. در این درمانها معمولا براکت (نگینهای) ارتودنسی بر روی سطح بیرونی (لبی) دندانها قرار داده میشوند تا از طریق آنها نیروهای ارتودنسی به دندانهای فرد اعمال شوند. اصول کلی این روش مانند ارتودنسی ثابت است که در آن نیروی ارتودنسی از طریق براکتهایی که به سطح دندان چسبانده میشود، موجب حرکت آن به محل مناسب میشود.
در روش ارتودنسی لینگوال، اجزا یا دستگاهها پشت دندانها و در مجاورت زبان قرار می گیرد . اگرچه جنس براکت ها فلز است ولی با توجه به این که در پشت دندانها قرار می گیرد ارتودنسی لینگوال دیده نمی شود . عمده ترین مزیت این دستگاهها ، نا پیدا بودن آنها است . چسباندن براکت ها از سمت داخل دندانها باعث آزردگی زبان بیمار می شود و مشکلاتی هنگام غذا خوردن برای بیمار به وجود می آورد . یکی دیگر از مشکلات ارتودنسی لینگوال هزینه بسیار زیاد آن است که در مقایسه با دستگاههای رایج فلز بسیار بیشتر است . درمان با این دستگاهها از نظر دسترسی برای متخصص ارتودنسی نسبت به درمانهای رایج سخت تر است . با توجه به مطالب عنوان شده معمولاً متخصصین ارتودنسی ، استفاده از روش ارتودنسی لینگوال را توصیه نمی کنند .
این روش نقایصی هم داشت که بسیاری از آنها هنوز هم رفع نشدهاند و موجب شد این تکنیک به درمان موارد خاص محدود شود. از جمله این نقایص میتوان به تحمل دشوارتر آن برای بیمار اشاره کرد زیرا تا حد زیادی جای زبان را میگیرند و بویژه باعث تداخل در صحبت کردن و غذاخوردن میشوند. از دیگر مشکلات استفاده از ارتودنسی لینگوال به هزینه چند برابر بیشتر این روش نسبت به روشهای معمول، محدود بودن آن به درمانهای نسبتا ساده ارتودنسی و طول مدت بیشتر درمان میتوان اشاره کرد. متاسفانه روش ارتودنسی لینگوال هنوز نمیتواند در اکثر درمانهای ارتودنسی جایگزین قابل اعتمادی برای ارتودنسی ثابت باشد. اما در حال حاضر ارتودنسی لینگوال تنها جهت رفع نامنظمیهای بسیارساده و مختصر دندانها آن هم در افرادی که به دلیل شرایط کاریشان به هیچ وجه نمیتوانند ظاهر وسایل ارتودنسی معمول را بپذیرند، توصیه میشود.
یک راه حل تحریک کننده به لحاظ زیبایی در ارتودنسی استفاده از براکت های لینگوال می باشد. این براکت ها بجای چسبیدن به سطوح بیرونی دندانها به گونه ای اختصاصی طرح ریزی شده اند تا به پشت دندانها چسبیده و موقع لبخند زدن دیده نشوند. در واقع کسی متوجه بودن این براکت ها پشت دندانهای شما نمی شود مگر اینکه به داخل دهان شما با دقت نگاه کند. علاوه بر این مزیت که عنوان شد، هیچ دلیل قانع کننده پزشکی و بالینی دیگری برای استفاده از ارتودنسی لینگوال نسبت به براکت های معمول وجود ندارد.
• افزایش ریسک پوسیدگی به علت سخت بودن رعایت بهداشت دهانی و خارج از دید بودن تغییرات سطح داخلی دندانها
• آزار زبان و تداخل در تکلم به وﭔﮋه در اوایل دوره درمان
• نیاز به امکانات ،نیروی انسانی آموزش دیده و صرف زمان بیشتری در مطب
هزینه ارتودنسی لینگوال
هزینه ارتودنسی لینگوال همانگونه که انتظار می رود بیش از براکت های فلزی معمولی می باشد. درمان با این روش ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار بیش از درمان با براکت های سنتی است. یکی از مهمترین عوامل، قیمت مواد مورد استفاده در ارتودنسی لینگوال می باشد. مواد مورد استفاده برای ساخت براکت های فلزی معمولی به طور رایجتری تولید شده و بنابراین هزینه کمتری برای ارتودنسی خواهند داشت.
بر خلاف ارتودنسی ثابت به روش معمولی که در آن وسایل ارتودنسی به سطح خارجی دندانها متصل می شود، در ارتودنسی لینگوال یا "زبانی" وسایل به سطح داخلی و پشت دندانها(سمت زبانی) متصل شده و کاملا پنهان و غیر قابل رویت می باشد. ارتودنسی لینگوال یا زبانی حدود ۱۵ سال پیش برای اولین بار به علم ارتودنسی معرفی شد، در آن سالها متخصصین ارتودنسی تصور می کردند این روش به زودی ارتودنسی را دگرگون خواهد کرد و با پیشرفت روزافزون، جایگزین تمامی روشهای روتین ارتودنسی ثابت میشود. اصول کلی این روش مانند ارتودنسی ثابت معمولی است که در آن نیروی ارتودنسی از طریق براکتهایی که به سطح دندان چسبانده میشود، موجب حرکت آن به محل مناسب میشود. این تکنیک فوق العاده پیشرفته برای افراد بزرگسالی که تمایل به بهبود وضعیت دندانهای خود دارند اما نگران مشاهده شدن وسایل ارتودنسی ثابت هستند، راه حل مناسبی است. این روش را نباید با درمانهای ارتودنسی ثابت که از وسایل همرنگ دندان استفاده می نمایند و نامریی خوانده می شوند، اشتباه گرفت. در این روش به علت متصل شدن وسایل به سطوح داخلی دندانها، وسایل ارتودنسی کاملا پنهان می باشد ولی یکی از مهمترین نگرانی ها امکان آسیب و آزار زبان و اشکال در صحبت کردن و غذا خوردن است.
همانگونه که در درمانهای ارتودنسی ثابت برای عادت کردن لب ها به وسایل ارتودنسی یک یا دو هفته زمان نیاز است، در روش ارتودنسی لینگوال نیز امکان ایجاد ناراحتی در چند هفته اولیه وجود دارد و پس از آن زبان فرد به وضعیت موجود عادت کرده و این مشکل نیز برطرف می گردد. از دیگر مشکلات ارتودنسی لینگوال، هزینه چند برابر بیشتر این روش نسبت به روشهای معمول، محدود بودن آن به درمانهای نسبتا ساده ارتودنسی، طول مدت بیشتر درمان و پروسه های لابراتواری پیچیده می باشد. متاسفانه در حال حاضر ارتودنسی لینگوال هنوز نمیتواند در اکثر درمانهای ارتودنسی جایگزین قابل اعتمادی برای ارتودنسی ثابت باشد و تنها جهت رفع نامنظمیهای بسیار ساده و مختصر دندانها آن هم در افرادی که به دلیل شرایط کاریشان به هیچ وجه نمیتوانند ظاهر وسایل ارتودنسی معمول را بپذیرند، توصیه میشود. البته امید است که با پیشرفت بیشتر این تکنیک و رفع مشکلات موجود آن در سالهای آینده، بتوان از آن برای رفع مشکلات ارتودنسی بیشتری بهره برد.